ผัสสะในปฏิจจสมุปบาท

   ผัสสะ คือ การเชื่อมต่อความรู้กับโลกภายนอก การรับรู้อารมณ์หรือประสบการณ์ต่างๆ เช่น
๐ จักขุผัสสะ - สัมผัสทางตา
๐ โสตผัสสะ - สัมผัสทางเสียง
๐ ฆานผัสสะ - สัมผัสทางจมูก
๐ ชิวหาผัสสะ - สัมผัสทางลิ้น
๐ กายผัสสะ - สัมผัสทางกาย
๐ มโนผัสสะ - สัมผัสทางกาย

เพราะผัสสะเป็นปัจจัย จึงมีเวทนา

สฬายตนะในปฏิจจสมุปบาท

   สฬายตนะ คือ สิ่งที่ทำหน้าที่เชื่อมต่อกันทางวิถีประสาทด้วยอายตนะทั้ง ๖ มี
๐ ตา - จักขายตนะ
๐ หู - โสตายตนะ
๐ จมูก - ฆานายตนะ
๐ ลิ้น - ชิวหายตนะ
๐ กาย - กายายตนะ
๐ ใจ - มนายตนะ

เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัย จึงมีผัสสะ

นามรูปในปฏิจจสมุปบาท

   นามรูป คือ ความมีอยู่ของรูปธรรมและนามธรรมในความรับรู้ของบุคคล ภาวะที่ร่า่งกายและจิตใจทุกส่วนอยู่ในสภาพที่สอดคล้องและปฏิบัติหน้าที่เพื่อตอบสนองในแนวทางของวิญญาณที่เกิดขึ้นนั้น ส่วนต่างๆของร่างกายและจิตใจที่เจริญหรือเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพจิต

เพราะนามรูปเิกิด จึงเป็นปัจจัยให้มีสฬายตนะ คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ