ลักษณะทั้งสามอย่างของไตรลักษณ์นี้มีความเกี่ยวโยงกันอย่างแยกไม่ออก โดยเฉพาะสิ่งที่ประกอบกันเป็นขันธ์ ๕ เพราะลัษณะไม่เที่ยงหรือความเปลี่ยนแปลงก็คือลักษณะที่เกิดมาจากการคงทนอยู่ในสภาวะเดิมไม่ได้อันเป็นลักษณะของความทุกข์ ความเป็นทุกข์ก็เกิดมาจากการไม่มีความเป็นไปตามอำนาจบังคับบัญชาที่สามารถสั่งให้เป็นอย่างที่ต้องการได้เสมอไป เพราะถ้าสั่งการได้ดังปรารถนาก็คงไม่มีความทุกข์ใดๆเกิดขึ้นได้
ในกรณีนี้จึงอาจกล่าวโดยย่อได้ว่า เป็นอนิจจังเพราะเป็นทุกข์ และเป็นทุกข์เพราะอนััตตา กล่าวอีกอย่างคือความเป็นอนัตตาคือความไม่มีตัวตนที่คงที่และความไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครเกิดขึ้นเพราะทุกสิ่งไม่สามารถทนอยู่ในสภาวะเดิมได้ตลอดเวลา สาเหตุที่ทุกสิ่งไม่สามารถทนอยู่ในสภาวะเดิมได้ก็เพราะทุกสิ่งต้องไม่เที่ยงต้องเปลี่ยนแปลงไปตามเหตุปัจจัยนั่นเอง ในกรณีนี้ เราอาจกล่าวได้ในทางกลับกันได้อีกเช่นกันว่า เป็นอนัตตาเพราะเป็นทุกข์ และเป็นทุกข์เพราะอนิจจัง เพราะสภาวะเหล่านี้เนื่องถึงกันหมด
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น